ŁAŃCUCH MOTOCYKLOWY – OZNACZENIA, JAK DOBRAĆ, JAK DBAĆ?

Stare przysłowie mówi, że łańcuch motocyklowy jest tak mocny, jak jego najsłabsze ogniwo. Motocykliści nienawidzą go za konieczność częstego smarowania i dbania o właściwy naciąg, a cenią za niską cenę i łatwość napraw. Napęd tylnego koła łańcuchem jest od lat najczęściej stosowanym rozwiązaniem w motocyklach.

Na początek trochę historii. W pierwszych motocyklach do napędu tylnego koła wykorzystywano zwykłe skórzane pasy. Spokojnie wystarczały, aby przenieść niewielkie moce ówczesnych silników, no i były tanie. Co więcej, w niektórych motocyklach pełniły również funkcję prostego sprzęgła. Gdy pas był luźny, koło napędowe zamocowane na wale silnika obracało się swobodnie. Wystarczyło jednak mocniej go napiąć, by napęd został przeniesiony na tylne koło, a motocykl powoli i płynnie ruszył. Proste!

Oczywiście motocykle, w których zastosowano to rozwiązanie, nie miały skrzyni biegów. Ale tak spawa wyglądała na początku ubiegłego wieku. Osiągi silników szybko rosły, a to spowodowało, że pasek bawolej skóry przestał wystarczać do napędu tylnego koła. Dlatego pojawiły się pasy zębate, wykonane ze skórzanych modułów naszytych jeden na drugi na zakładkę, pasy klinowe i oczywiście pierwsze łańcuchy.

NIE MA SIĘ CO OKŁAMYWAĆ – POPULARNOŚĆ ŁAŃCUCHÓW MOTOCYKLOWYCH WYNIKA Z ICH NISKICH KOSZTÓW PRODUKCJI. 

Najlepszym rozwiązaniem okazał się jednak łańcuch napędowy. Był on prosty w budowie, dość tani w produkcji i, co chyba najważniejsze, niezawodny i trwały. Rozwiązanie okazało się tak dobre, że do dzisiaj jest on najpopularniejszym sposobem przekazywania napędu w motocyklach. Oprócz niego stosuje się jeszcze napęd wałem i paskiem zębatym.

WADY I ZALETY WAŁU KARDANA I PASA NAPĘDOWEGO

Największą zaletą wału jest bezobsługowość, jego wady zaś to wysokie koszty produkcji i spora masa. Dlatego wał napędowy jest najczęściej stosowany w motocyklach turystycznych, w których kilka dodatkowych kilogramów nie ma aż tak dużego znaczenia. O wiele większe znaczenie mają bezawaryjnie przejechane setki tysięcy kilometrów.

Bezobsługowość jest zaletą również pasa zębatego. Po stronie wad trzeba zapisać, że brud, drobne kamienie, dostające się pomiędzy pasek i koła zębate są jego wielkim wrogiem. Dlatego nie zobaczysz go w sportowych enduro. Wyjątkiem było turystyczne enduro Buell Ulysses. Ale nie ma co ukrywać, że użytkownicy tego motocykla rzadko zjeżdżali z asfaltu.

Dzisiaj paski klinowe nadal rządzą w skuterach. Są wymieniane co kilka tysięcy kilometrów, co nie jest problemem ze względu na niską cenę. Na dodatek zwykle pracują one w zamkniętych obudowach, są więc dobrze chronione przed brudem.

NAJWIĘKSZYM WROGIEM ŁAŃCUCHÓW NAPĘDOWYCH JEST BRUD

Wciska się on do między płytki i tulejki, wraz z wodą czy olejem tworząc pastę o właściwościach ściernych. W efekcie pracy w takich warunkach, w ogniwach szybko pojawiają się luzy. W bardzo zaniedbanym łańcuchu (zabłoconym czy nawet zardzewiałym) ogniwa potrafią wręcz zaciąć się.

Teoretycznie najprostszym sposobem ochrony jest zastosowanie szczelnej osłony, np. takiej, jak kiedyś była w emzetkach czy w Yamasze T-Max (gdzie łańcuch pracował obudowany w masywnym ramieniu wahacza). Niestety, to rozwiązanie rodzi kolejne problemy.

W MOTOCYKLACH DROGOWYCH ŁAŃCUCH SMARUJ CO 500–700 KM.

Obudowa zajmuje sporo miejsca, jest ciężka, a zbyt luźny i obijający się o nią łańcuch będzie mocno hałasował. Dzisiaj najczęściej stosowanym sposobem ochrony łańcucha są gumowe uszczelki między płytkami zabezpieczające jego wnętrze przed brudem. Z powodu kształtu pierwszych uszczelnień większość tego typu łańcuchów nazywamy O-ringowymi.

MOTOCYKLOWY ŁAŃCUCH – CICHY ZABÓJCA

Drugim zabójcą łańcuchów są ogromne siły rozciągające, powodujące ich wydłużanie . O jakich wartościach sił rozciągających mówimy? O ogromnych! Z matematycznego punktu widzenia siła, z jaką jest rozciągany łańcuch motocykla z litrowym silnikiem osiągającym 115 Nm momentu, wynosi mniej więcej 1 tonę. Łańcuchy sportowe mają jeszcze trudniejsze życie, bo w ekstremalnych sytuacjach działa na nie obciążenie 3,5 tony! Przy czym musisz pamiętać, że sworznie łańcucha mają średnicę zaledwie 5 mm, a grubość płytek wynosi to około 2 mm. Tak delikatne ogniwa muszą przenosić ogromne siły. Współczesne łańcuchy wy

trzymują 10–15 tys. km, z tym że ostrożna jazda oraz dbanie o nie może nawet dwukrotnie wydłużyć ich życie. Pamiętaj też, że całkowity luz łańcucha jest sumą luzów powstających na każdym z ogniw, a jest ich około 120. Dlatego zawsze trzeba dbać o łańcuch.

Mimo wielu wad motocyklowy łańcuch napędowy od lat rządzi w jednośladachi nic nie wskazuje na to, by w najbliższym czasie znalazł godnego następcę. Dla mnie większym zaskoczeniem jest fakt, że dla wielu ludzi kryterium wyboru motocykla, jest fakt, czy jest on napędzany łańcuchem czy też nie.

CZYM SIĘ RÓZNI MOTOCYKLOWY ŁAŃCUCH X-RING OD O-RING?

Brud we wnętrzu łańcuchów jest ich bezwzględnym zabójcą. Dlatego producenci wpadli na pomysł zabezpieczania ich gumowymi uszczelnieniami.

Potocznie nazywa się je O-ringami – od kształtu jednego z najprostszych uszczelniaczy. Inne wersje to np. pierścienie X, XW, RX, Z lub quad. Wszystkie mają to samo zadanie: zapobiec dostawaniu się brudu do wnętrza łańcucha, nie powodując przy tym wzrostu oporów ruchu. Dzięki po raz pierwszy w latach 70. zastosowanemu prostemu patentowi w postaci uszczelek, trwałość łańcuchów napędowych wzrosła z kilku do 20–30 tys. km. 

MOTOCYKLOWY ŁAŃCUCH – MYCIE – JAK ZROBIĆ TO DOBRZE?  

Patent na długą pracę łańcucha jest prosty: od czasu do czasu trzeba go umyć, a następnie nasmarować. Jak to zrobić poprawnie?

Starego smaru pozbędziesz się, rozpuszczając go specjalnym płynem do mycia łańcuchów. Następnie delikatnym strumieniem wody i szczotką usuwasz brud (uważaj, bo ta operacja nie zalicza się do sterylnych). Niektórzy radzą użyć ropy (bo tańsza) i Kärchera (bo ma ogromną moc). Ja jestem na nie, bo paliwo spuszczone w kanał to zabójstwo dla środowiska i co więcej ma szansę uszkodzić uszczelnienia, a myjka na bank wbije brud do wnętrza tulejek, a nie o to chodziło.

Łańcuch smarujesz, gdy już wyschnie, bo wtedy smar lepiej przylgnie do ogniw. Smaruj przestrzenie między płytkami a rolkami od wewnętrznej strony (tej bliższej wahaczowi). Trzymaj się reguły, że lepiej robić to oszczędnie, ale często, niż obficie, ale rzadko.

SZCZĘŚLIWY NUMEREK NA ŁAŃCUCHU MOTOCYKLOWYM

Dobierając łańcuch do motocykla, musisz znać jego rozmiar. Składają się na niego trzycyfrowy kod i liczba ogniw.

Zadanie z pozoru jest trudne, bo musisz znać wyrażone w calach rozmiary ogniw, a w każdym oznaczeniu są zakodowane dwa wymiary. I tak w łańcuchu z oznaczeniem 525 odstęp od środka jednego sworznia do środka następnego wynosi 5/8 cala, a długość tulejki to 5/16 cala. Poniżej w tabeli znajdziesz oznaczenia najczęściej spotykanych rozmiarów łańcuchów oraz odpowiadające im wymiary. Łańcuch 532 to łańcuch 530 ze wzmocnionymi rolkami. Z tego powodu – mimo identycznej podziałki – wymaga stosowania innych zębatek. To samo dotyczy modeli 630 i 632.

TYP ŁAŃCUCHA	PODZIAŁKA X SZER. W CALACH
415	1/2 x 3/16
420	1/2 x 1/4
428	1/2 x 5/16
520	5/8 x 1/4
525	5/8 x 5/16
530	5/8 x 3/8
532	5/8 x 3/8
630	3/4 x 3/8
632	3/4 x 3/8