DŹWIĘK SILNIKA MOTOCYKLA, HAŁAS CZY MUZYKA?

Dźwięk silnika motocykla to temat, który dla wielu z nas, motocyklistów jest równie ważny jak osiągi czy wygląd maszyny. Dla wielu jest to nie tylko wyłącznie odgłos pracy, ale prawdziwa melodia, która towarzyszy nam na każdym kilometrze drogi. W tym kontekście można mówić o dźwięku motocyklowego silnika jak o muzyce. To w niej, podobnie jak w utworach klasycznych kluczową rolę odgrywają rytm, barwa i tonacja.

DŹWIĘK SILNIKA MOTOCYKLA JEST MUZYKĄ!

Porównanie brzmienia silnika motocyklowego do muzyki nie jest wcale przesadą. W obu przypadkach mamy do czynienia z dźwiękiem, rytmem i barwą, które tworzą specyficzną atmosferę. W świecie muzyki mówi się o gatunkach, stylach, a także o preferencjach słuchaczy. Podobnie jest z motocyklami – dla jednych to brzmienie widlastej dwójki będzie nie do pobicia, dla innych dźwięk czterocylindrowca wprost niezastąpiony. Ale dlaczego jeden silnik brzmi inaczej niż drugi? Co decyduje o charakterze dźwięku, który wydaje każdy motocykl?

RYTM PRACY SILNIKA

Zasadniczym elementem, który wpływa na dźwięk silnika, jest sposób, w jaki odbywa się proces spalania mieszanki paliwa z powietrzem. W silniku czterosuwowym proces ten składa się z czterech etapów: ssania, sprężania, pracy i wydechu. Aby cały cykl mógł się odbyć, wał korbowy musi wykonać dwa pełne obroty, czyli 720° (po 360° każdy). W silnikach jedno- i dwucylindrowych liczba cylindrów oraz konfiguracja wału korbowego determinuje częstotliwość, z jaką następują zapłony mieszanki, a tym samym jaki jest rytm pracy silnika.

W jednostce jednocylindrowej sprawa wygląda prosto. Zapłon mieszanki następuje raz na 720° obrotu wału. W silniki dwucylindrowym zwykle dwa razy w ciągu dwóch obrotów wału (co 360°), a w silnikach o większej liczbie cylindrów (np. czterocylindrowych) rytm ten jest jeszcze bardziej złożony. Zatem to właśnie sekwencja zapłonów i ich rozmieszczenie w czasie stanowią podstawę dla charakterystyki dźwięku, który generuje dany motocykl.

KONFIGURACJA CYLINDRÓW A BRZMIENIE

Wydobywający się z motocykla dźwięk zależy nie tylko od liczby cylindrów, ale także od ich konfiguracji. Silnik może być ustawiony w różnych układach: rzędowy, widlasty, czy też bokser. Każdy z tych układów generuje inny dźwięk, ponieważ silniki różnią się momentami zapłonu oraz charakterystyką pracy.

Na przykład w motocyklach BMW F 800, które mają silnik rzędowy dwucylindrowy, oba tłoki poruszają się jednocześnie, ale w różnych fazach cyklu (jeden tłok spręża mieszankę, drugi wykonuje wydech). W rezultacie uzyskujemy równomierny, jednostajny dźwięk. Zupełnie inaczej brzmi Ducati Scrambler, którego silnik to L-Twin o kącie rozwarcia 90°. To sprawia, że zapłon w drugim cylindrze następuje nie po 360°, ale po 270° obrotu wału korbowego. Taki układ powoduje nierównomierne, charakterystyczne brzmienie, które stało się jednym z wyróżników włoskiej marki.

DŹWIĘK SILNIKA MOTOCYKLA – KOMPOZYCJA DŹWIĘKU

Dźwięk silnika to jednak nie tylko wynik jego konstrukcji, ale także przemyślanej pracy inżynierów akustyków. To oni traktują dźwięk jednostki napędowej niemal jak kompozytorzy tworzący utwór muzyczny. W latach 90. XX wieku Harley-Davidson próbował opatentować charakterystyczne „potato, potato” wydawane przez swoje silniki V-twin. Choć ostatecznie nie udało się zarejestrować tego dźwięku, to jednak otworzyło to drzwi do rozwoju akustyki motocyklowej. Firmy takie jak Ducati, BMW czy właśnie Harley-Davidson zaczęły traktować dźwięk silnika jako istotny element decyzji zakupowej motocyklisty i postawiły na jego dopracowanie.

Dźwięk silnika można analizować na poziomie częstotliwości, gdzie poszczególne tony tworzą specyficzną harmonię. Akustycy badają częstotliwości wytwarzane przez silnik, a następnie dobierają układy wydechowe i konstrukcję podwozia, aby uzyskać pożądany efekt. W przypadku niektórych motocykli, takich jak Ducati, woli się zaakceptować pewne mechaniczne dźwięki (jak stukanie rozrządu czy grzechotanie sprzęgła), traktując je jako integralną część stylu maszyny. Z kolei w innych markach, jak BMW, stosuje się rozwiązania mające na celu wyciszenie nieprzyjemnych dla ucha dźwięków mechanicznych, jednocześnie podkreślając brzmienie wydechu.

WPŁYW UKŁADU WYDECHOWEGO I PRACY GAZU

Ostateczny dźwięk silnika zależy również od układu wydechowego. Współczesne technologie pozwalają na precyzyjne dopasowanie wydechu, aby wyciszyć niepożądane częstotliwości i uwydatnić te, które są przyjemne dla ludzkiego ucha. W układzie wydechowym dźwięk nie tylko się tłumi, ale także podlega modyfikacjom fal akustycznych – niektóre częstotliwości mogą się neutralizować, a inne zostać wzmocnione.

Oczywiście, na brzmienie wpływa również sposób, w jaki motocyklista operuje gazem. Im bardziej otwarta przepustnica, tym głośniejszy dźwięk i wyższa częstotliwość, ponieważ więcej mieszanki paliwowo-powietrznej trafia do cylindrów, co skutkuje silniejszymi wybuchami.

PODSUMOWANIE

Dźwięk silnika motocyklowego to coś więcej niż tylko mechaniczny hałas – to rodzaj muzyki, która może wywołać silne emocje. Od liczby cylindrów, przez konfigurację silnika, po dopracowaną akustykę wydechu – każdy motocykl ma swój unikalny „gang”, który towarzyszy jazdy. A wszystko to jest wynikiem precyzyjnego projektowania, które traktuje dźwięk jako integralną część doświadczenia motocyklowego. Tak jak muzyka klasyczna ma swoje symfonie, tak motocykle – za sprawą inżynierów i akustyków – stały się instrumentami, które w rękach doświadczonego „kompozytora” (motocyklisty) mogą tworzyć niezapomniane melodie.